In de volledig met kaarsen verlichte Portugese synagoge van Amsterdam werd op zondagmiddag 11 november de Kristallnacht herdacht die in de nacht van 9-10 november 1938 door geheel Duitsland plaatsvond.
Onder het 600-man tellende publiek in het monumentale ‘Esnoga’ bevonden zich onder meer Kadisha Arib, voorzitter van de Tweede Kamer, Wouter Koolmees, minister van sociale zaken en werkgelegenheid, burgemeester Femke Halsema van Amsterdam en de Israëlische en Duitse ambassadeurs. De herdenking werd muzikaal omlijst door violist Roeland Jagers en klarinettiste Jean Johnson.
Eddo Verdoner: ‘Een coalitie van mensen die zeggen: het is onze gedeelde verantwoordelijkheid’
Na een welkomswoord van Jonas Poolman, lid van het Centraal Joods Overleg namens de jongerenorganisaties, beet CJO-voorzitter Eddo Verdoner het spits af. Hij hekelde de houding van de redactie van het Brabants Dagblad, dat onlangs een antisemitisch stuk plaatste en na felle kritiek aanbood om een reactie van joodse zijde te plaatsen in plaats van zelf verantwoordelijkheid te nemen. Hij pleitte voor de vorming van ‘een brede coalitie van mensen en organisaties die samen met joodse organisaties als het CJO, islamitische organisaties, en christelijke organisaties een kring vormen van redacties en scholen, van online moderators en opiniemakers, van mensen, die zeggen: wij letten zelf op antisemitisme en, of de joden het merken of niet, wij pakken het ook zelf aan! Want het is onze gedeelde verantwoordelijkheid in deze samenleving, het is ons convenant’.
Liora Soesman: ‘Moed tonen en daden stellen!’
Namens de Joodse jongeren sprak Liora Soesman: ‘Ik sta hier niet als slachtoffer, maar als krachtig individu, die het geluk heeft hier te staan als kleindochter van overlevenden.’ Zij riep op om niet alleen positief te denken, maar ook te doen. ‘Wij kunnen daden stellen en moed tonen. Oordelen en ergens wat van vinden is interessant, maar iets doen en aanpakken is nog veel interessanter. Tolerantie preken is het een, tolerant zijn is iets anders. Doorvertellen en waarschuwen alleen is niet genoeg, je moet zelf iets doen.’
Luise Jacobs: “Goed dat we ons realiseren hoe slecht de mens kan zijn’
De getuigenis van Luise Jacobs, die als klein meisje de Kristallncht in Duitsland van nabij beleefde, maakte grote indruk. Haar persoonlijke verhaal beschreef het lot van een meisje van 5 jaar dat samen met haar broer van 8 en zusje van 5 de spanning meemaakt van ‘het rampjaar 1938’ waarin hun vader wordt gearresteerd en nooit meer terugkeert. Zij maakt van nabij de Jodenhaat mee, de vernielingen van joodse huizen, winkels en synagogen. In 1939 zet haar moeder de drie kinderen Jacobs op de trein – het kindertransport – naar Rotterdam. Het zal de laatste keer zijn dat ze ‘Mutti’ zien. Jacobs: ‘Het is goed, dat wij dit vandaag herdenken en dat we ons realiseren hoe slecht de mens kan zijn.’
Gerdi Verbeet: ‘De geschiedenis is een harde leerschool.’
Hoofdspreekster van de herdenking was Gerdi Verbeet, voorzitter van het Nationaal Comité 4 en 5 mei en voormalig voorzitter van de Tweede Kamer. Zij beschreef onder meer de houding van de Nederlandse pers en de regering in de aanloop tot de Tweede Wereldoorlog. ‘Het was niet zo dat niemand het zag aankomen. Alleen: we bl;even toeschouwer, stelden ons niet teweer. We lieten het gebeuren.’ De situatie van toen en nu zijn sterk verschillend, benadrukte Verbeet. Ze sprak van onacceptabele incidenten. ‘Leerlingen van joodse scholen en bezoekers van joodse culturele centra en synagogediensten worden zwaar bewaakt… Er is hier geen virulent georganiseerd antisemitisme, maar wat bij ons de kop op steekt is erg genoeg.’ Verbeet had begrip voor de twijfel onder veel Joden in Nederland over de veiligheid:. ‘Ik weet dat er in uw gemeenschap mensen zijn die zich wel eens afvragen of ze hier wel willen blijven. Of het wel veilig genoeg is. Dat doet me verdriet, maar ik begrijp het wel. De geschiedenis is een harde leerschool.’
Klik hieronder voor de volledige toespraken.
Toespraak Eddo Verdoner – Kristallnachtherdenking 2018
Toespraak Liora Soesman – Kristallnachtherdenking 2018
Toespraak Luise Jacobs – Kristallnachtherdenking 2018
Toespraak Gerdi Verbeet – Kristallnachtherdenking 2018
