“Dit is nog maar het begin”, waarschuwt Chanan Hertzberger, voorzitter van het Centraal Joods Overleg, over het besluit van de Erasmus universiteit in Rotterdam om het aangaan van nieuwe relaties met universiteiten in Israel te bevriezen. Het College van Bestuur van EUR volgt hiermee een advies van de Adviescommissie Gevoelige Samenwerkingsverbanden (ACGS) die de universiteit pas twee maanden geleden heeft ingesteld om bestaande en voorgenomen samenwerkingen met externe partners in sensitieve contexten te beoordelen en te adviseren of en onder welke voorwaarden deze samenwerkingen kunnen worden gestart of voortgezet, dan wel opgeschort of beëindigd.
Hertzberger: “Deze mededeling van de Erasmus Universiteit is van grote impact voor de Joodse en ook Israëlische studenten, medewerkers en alumni van de Erasmus universiteit, en trouwens ook voor normaal denkende Nederlanders, want deze beslissing ruikt naar willekeur ook wel antisemitisme genaamd. Dit is het eerste advies van deze nieuwe commissie en dit advies gaat dus over Israel. Wat toevallig van de ongeveer 200 landen in de wereld wordt begonnen met de enige Joodse staat. Wat kunnen we hierna verwachten? Is de volgende stap een “Niet – Zionisme” verklaring – wat niets anders is dan een niet-Joodverklaring?”
De commissie had als eerste opdracht gekregen om de banden met Israël en Gaza onderzoeken. De instelling van deze commissie vond plaats in juli van dit jaar en was daarmee rechtstreeks verbonden met de vraag of de universiteit nog wel verder moest met banden met instituten in Israel. Bij haar onderzoek zegt de commissie rekening te houden met wetenschappelijke relevantie, risico’s en voordelen voor kwetsbare bevolkingsgroepen, relevante juridische en mensenrechtenkaders, kennisveiligheid en de missie en identiteit van de EUR. Terreinen waar als het om andere landen gaat dan Israel er genoeg aanleiding is geweest in de afgelopen jaren om er een commissie voor op te richten en per land een onderzoek te doen. Nooit eerder is een dergelijke commissie opgetuigd terwijl de landen waar onderzoek naar had kunnen worden gedaan legio zijn: Iran, Rusland, Turkije en Venezuela zijn slechts enkele voorbeelden.
De commissie werkt nog aan onderzoek naar bestaande relaties. Het Centraal Joods Overleg heeft geen vertrouwen in de uitkomst hiervan.
Weliswaar hanteert de Adviescommissie een zgn. raamwerk dat de aanpak van de commissie in drie fases beschrijft. Maar in geen van die fases wordt het onderwerp van onderzoek, i.c. een universiteit of andere instelling waarmee een vorm van samenwerking bestaat, geraadpleegd. Dit betekent dat Israëlische universiteiten zich niet kunnen uiten, kortom een eenzijdige aanpak.
Opvallend aan de samenstelling is dat de commissie zich voor dit onderwerp heeft uitgebreid met dr. Ward Vloeberghs, een universitair hoofddocent politieke wetenschappen van de Erasmus universiteit. Vloeberghs lijkt zich vooral in het Arabische gedeelte van het Midden-Oosten te interesseren. Meer dan opvallend is dat hij een Intifada-gedicht van Mahmoud Darwish in Nederlandse vertaling uitbracht.
Het tweede toegevoegde commissielid is dr. Siobhan Airey, afkomstig uit Ierland en aan de Erasmus Universiteit Rotterdam verbonden als assistent professor aan de rechtenfaculteit. Haar oordeel is duidelijk, getuige haar handtekening onder een oproep op 4 november 2023 die luidt: “We call on all universities in Ireland to immediately sever any existing institutional partnerships or affiliations with Israeli institutions.” Volgens Airey zijn Israëlische universiteiten ‘belangrijke, bereidwillige en aanhoudende medeplichtigen aan het Israëlische bezettingsregime en zijn militaire infrastructuur’. Zij baseert haar mening op de opvatting van de Palestinian Campaign for the Academic and Cultural Boycott of Israel, de BDS-beweging die wil dat alle banden met Israel worden verbroken.
Het CJO stelt dan ook totaal geen vertrouwen te hebben in de aanpak die de EUR heeft gekozen en verdere uitkomsten van dit heilloze traject. De Adviescommissie Gevoelige Samenwerkingsverbanden zou onmiddellijk moeten stoppen en de EUR zou er beter aan doen zich tot wetenschap te beperken. Hertzberger: ‘Hopelijk komt daar wel iets goeds uit.”
